احکام دفن

(مساله 614) احتیاط واجب آن است كه میت را طوری در زمین دفن كنند، كه بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند و اگر ترس آن باشد كه جانور بدن او را بیرون آورد، باید قبر را با آجر و مانند آن محكم كنند.

(مساله 615) اگر دفن میت در زمین ممكن نباشد، می‌توانند بجای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند.

(مساله 616) میت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند كه جلوی بدن او رو به قبله باشد.

(مساله 617) ا گر كسی در كشتی بمیرد، چنانچه جسد او فاسد نمی‌شود و بودن او در كشتی مانعی ندارد، باید صبر كنند تا به خشكی برسند و او را در زمین دفن كنند، و گرنه باید در كشتی غسلش بدهند و حنوط و كفن كنند و پس از خواندن نماز میت چیز سنگینی به پایش ببندند و به دریا بیندازند، یا او را در خمره بگذارند و درش را ببندند و به دریا بیندازند و اگر ممكن است باید او را در جایی بیندازند كه فورا طعمه حیوانات نشود.

(مساله 618) اگر بترسند كه دشمن قبر میت را بشكافد و بدن او را بیرون آورد و گوش یا بینی یا اعضای دیگر او را ببرد، چنانچه ممكن باشد باید بطوری كه در مساله پیش گفته شد او را به دریا بیندازند.

(مساله 619) مخارج انداختن در دریا و مخارج محكم كردن قبر میت را در صورتی كه لازم باشد، باید از اصل مال میت بردارند.

(مساله 620) اگر زن كافره بمیرد و بچه در شكم او مرده باشد، چنانچه پدر بچه مسلمان باشد، باید زن را در قبر به پهلوی چپ پشت به قبله بخوابانند كه روی بچه به طرف قبله باشد بلكه اگر هنوز روح هم به بدن او داخل نشده باشد، بنابر احتیاط واجب باید به همین دستور عمل كنند.

(مساله 621) دفن مسلمان، در قبرستان كفار و دفن كافر، در قبرستان مسلمانان، جایز نیست.

(مساله 622) دفن مسلمان در جایی كه بی احترامی به او باشد، مانند جایی كه خاكروبه و كثافت می‌ریزند، جایز نیست.

(مساله 623) میت را نباید در جای غصبی دفن كنند و دفن كردن در جایی كه برای غیر دفن كردن وقف شده، ودر مسجد اگر ضرر به مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشد، جایز نیست بلكه واجب آن است كه اصلا در مسجد دفن نكنند و در زمینی كه مثل مسجد برای غیر دفن كردن وقف شده، جایز نیست.

(مساله 624) لازم نیست كه میت را در قبر مرده دیگر پیش ا زآنكه پوسیده شود، دفن ننمایند.

(مساله 625) چیزی كه از میت جدا می‌شود، اگر چه مو و ناخن و دندانش باشد، باید با او دفن شود و اگر موجب نبش شود احتیاط آن است كه جدا دفن شود و دفن ناخن و دندانی از انسان جدا می‌شود مستحب است

(مساله 626) اگر كسی در چاه بمیرد و بیرون آوردنش ممكن نباشد، باید در چاه را ببندند و همان چاه را قبر او قرار دهند و در صورتی كه چاه مال غیر باشد، باید به نحوی او را راضی كنند.

(مساله 627) اگر بچه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد، باید به آسانترین راه او را بیرون آورند و چنانچه ناچار شوند كه او را قطعه قطعه كنند اشكال ندارد د، ولی باید به وسیله شوهر اگر اهل فن است یا زنی كه اهل فن باشد او را بیرون بیاورند و اگر ممكن نیست، مرد نامحرمی كه اهل فن باشد او را بیرون بیاورند و اگر ممكن نیست، مرد محرمی كه اهل فن باشد، واگر آن ممكن نشود مرد نامحرمی كه اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد و در صورتی كه آن هم پیدا نشود كسی كه اهل فن نباشد می‌تواند بچه را بیرون آورد.

(مساله 628) هرگاه مادر بمیرد و بچه در شكمش زنده باشد اگر چه امید زنده ماندن طفل را نداشته باشند باید به وسیله كسانی كه در مساله پیش گفته شد از هر طرفی كه بچه سالم بیرون می‌آید، بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند، ولی اگر بین پهلوی چپ وراست در سالم بودن بچه فرقی نباشد احتیاط واجب آن است كه از پهلوی چپ بیرون آورند.

(مساله 629) مستحب است، قبر را به اندازه قد انسان متوسط، گود كنند و میت را در نزدیك ترین قبرستان دفن نمایند، مگر آنكه قبرستان دورتر، از جهتی بهتر باشد، مثل آنكه مردمان خوب در آنجا می‌روند و نیز جنازه را در چند ذرعی قبر، زمین بگذارند و تا سه مرتبه كم كم نزدیك ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر كنند و اگر میت مرد است در دفعه سوم طوری زمین بگذارند كه سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر قبر نمایند و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر كنند و در موقع وارد كردن پارچه ای روی قبر بگیرند و نیز جنازه را به آدمی از تابوت بگیرند و وارد قبر كنند و دعاهایی كه دستور داده شده، پیش از دفن بخوابانند و بعد از آنكه میت را در لحد گذاشتند، گره های كفن را باز كنند و صورت میت را روی خاك بگذارند و بالشی از خاك زیر سر او بسازند و پشت میت خشت خام یا كلوخی بگذارند كه میت به پشت برنگردد و پیش از آنكه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست میت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میت بگذارند و دهان را نزدیك گوش او ببرند و به شدت حركتش دهند و سه مرتبه بگویند: اِسْمَعْ اِفْهَمُ یا فلان بن فلان و بجای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگویند مثلا اگر اسم او محمد و اسم پدرش علی است سه مرتبه بگویند: اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا مُحَمَّدَ بَن عَلِیّ پس از آن بگویند: هَلْ اَنْتَ عَلَى العَهْدِ الَّذِی فارَقْتَنا عَلَیْهِ، مِنْ شَهادَةِ آن لا اِله إلاّ اللّه‏ُ وَحْدَهُ لا شَرِیكَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللّه‏ُ عَلَیْهِ وَآلِهِ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وَسَیّدُ النَّبِیِّینَ وَخاتَمُ المُرْسَلِینَ، وَاَنَّ عَلِیّاً اَمِیرُ المُؤْمِنینَ وَسَیّدُ الوَصِیّینَ وَاِمامٌ اِفْتَرَضَ اللّه‏ُ طاعَتَهُ عَلَى العالَمین وَاَنَّ الحَسَنَ وَالحُسَینَ وَعَلِیَّ بنَ الحُسَینِ وَمُحَمَّدَ بنَ عَلِیٍ وَ جَعْفَرَ بَنَ محَمَّدَ وَ مُوسَى بنَ جَعْفَرٍ وَ عَلیّ بنَ مُوسى وَ مَحَمّد بنَ علیّ وَ عَلیّ بنَ محمّدٍ و الحسنَ بنَ عَلیٍّ وَالْقائِمَ الحُجَّةَ المَهْدِیَّ صَلَواتُ اللّه‏ِ عَلَیْهِمْ اَئِمَّةُ المُؤْمِنِینَ وَحُجَجُ اللّه‏ِ عَلَى الخَلْقِ اَجْمَعِینَ، وَأئِمَّتُكُ أَئِمَّةُ هُدىً بِكَ اَبرارٌ، یا فلان ابن فلان و بجای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید و بعد بگوید: اِذا اَتاكَ الْمَلَكانِ الْمُقَرَّبانِ رَسُولَیْنَ مِنْ عِنْدِ اللّهِ تَبارَكَ وَ تَعَالى وَ سَئَلاكَ عَنْ رَبِّكَ وَ عَنْ نَبِیِّكَ وَ عَنْ دینِكَ وَ عَنْ كِتابِكَ وَ عَنْ قِبْلَتِكَ وَ عَنْ اَئِمَّتِكَ فَلاْ تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ وَ قُلْ فى جَوابِهِما: اَللّهُ رَبِّى وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَبِیّى وَ الاْسْلامُ دِینى وَ الْقُرآنُ كِتابى وَ الْكَعْبَةُ قِبْلَتى وَ اَمیرُالْمُؤمِنینَ عَلِىُّ بْنُ اَبى طالِب اِمامى وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ الُْمجْتَبى اِمامِى وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِىٍّ الشَّهیدُ بِكَرْبَلاءَ اِمامى وَ عَلِىٌّ زَیْنُ الْعابِدینَ اِمامى وَ مُحَمَّدٌ الْباقِرُ اِمامى وَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ اِمامى وَ مُوسَى الْكاظِمُ اِمامى وَ عَلِىٌّ الرِّضا اِمامى وَ مُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامى وَ عَلِىٌّ الْهادِىُ اِمامى وَ الْحَسَنُ الْعَسْكَرِىُّ اِمامى وَ الْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ اِمامى هؤُلآءِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اَئِمَّتی وَ سادَتی وَ قادَتی وَ شُفَعائی، بِهِمْ اَتَوَلّى وَ مِنْ اَعْدآئِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِى الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ، ثُمَّ اعْلَم یا فُلانَ بْنَ فُلان و بجای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید بعد بگوید:  إِنَّ اللّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى نِعْمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَ اَنَّ عَلِىَّ بْنَ اَبیطالِب وَ اَوْلادَهُ الْمَعْصُومینَ الاْئِمَّةَ الإثْنَى عَشَرَ نِعْمَ الاْئِمَّةُ وَ أَنَّ مَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَقٌّ وَ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنْكَر وَ نَكیر فِى الْقَبْرِ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ الْمیزانَ حَقٌّ وَ تَطایُرَ الْكُتُبِ حَقٌّ وَ أَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فیهَا وَ أَنَّ اللّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ  پس بگوید: اَفَهِمْتَ یا فُلانُ و بجای فلان اسم میت را بگوید پس از آن بگوید: ثَبَّتَكَ اللّهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ وَ هَدَاكَ اللّهُ اِلى صِراط مُسْتَقیم عَرَّفَ اللّهُ بَیْنَكَ وَ بَیْنَ اَولِیائِكَ فِى مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ. پس بگویند: اَللّهُمَّ جافِ الاْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ اَصْعِدْ بِرُوحِهِ اِلَیْكَ وَ لَقِّهِ مِنْكَ بُرْهاناً اَللّهُمَّ عَفْوَكَ عَفْوَكَ.

(مساله 630) مستحب است كسی كه میت را در قبر می‌گذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میت كسانی كه حاضرند، با پشت دست، خاك بر قبر بریزند و بگویند: اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ اگر میت زن است كسی كه با او محرم می‌باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد خویشان او را در قبر بگذارند.

(مساله 631) مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند كنند و نشانه ای روی آن بگذارند كه اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب كسانی كه حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز كرده در خاك فرو برند و هفت مرتبه سوره مباركه إنّا انزلناه بخوانند و برای میت طلب آمرزش كنند و این دعا را بخوانند: اَللّهُمَّ جافِ الاْرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اَصْعِدْ اِلَیْكَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْكَ رِضْواناً وَ اَسْكِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواكَ.

(مساله 632) پس از رفتن كسانی كه تشیع جنازه كرده اند، مستحب است ولی میت یا كسی كه از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را كه دستور داده شده، به میت تلقین كند.

(مساله 633) بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتی دهند، ولی اگر مدتی گذشته است كه به واسطه سر سلامتی دادن، مصیبت یادشان می‌آید، ترك آن بهتر است و نیز مستحب است تا سه روز برای اهل خانه میت غذا بفرستند و غدا خوردن نزد آنان و در منزلشان مكروه است.

(مساله 634) مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصا در مرگ فرزند صبر كند و هر وقت میت را یا د می‌كند انا لله و انا الیه راجعون بگوید، و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محكم بسازد كه زود خراب نشود.

(مساله 635) جایز نیست، انسان در مرگ كسی صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.

(مساله 636) پاره كردن یقه در مرگ، غیر پدر و برادر جایز نیست.

(مساله 637) اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره كند یا اگر زن در عزای میت صورت خود را بخراشد بطوری كه خون بیاید یا موی خود را بكند، باید یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را اطعام دهد، و یا آنها را بپوشاند و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد، بلكه اگر خون هم نیاید بنابر احتیاط واجب، به این دستور عمل نماید.

(مساله 638) احتیاط واجب آن است كه بر میت صدا را خیلی بلند نكنند.