فضیلت حجّ

حجّ یکی از ارکان دین مقدس اسلام و از فرائض مهمّ الهی است و دارای فضیلت فراوان و پاداش بسیار مهمّی است و در میان عبادات اسلامی از لحاظ جامعیّت، جایگاه والایی دارد. عبادتی است هم بدنی، هم مالی، هم جسمی، هم روانی، هم فکری و فرهنگی و هم سیاسی و اجتماعی و موجب پدید آمدن ارتباط و وحدت و الفت و هم آهنگی میان همه مسلمانان روی زمین است و لذا هیچ عَمَلی جای آن را نمی‌گیرد. بر ما مسلمانان لازم است به فلسفه این فریضه اسلامی، توجّه کنیم ودر راه تأمین هدف مقدس اسلام گام برداریم.

در زمان حضرت رسول اکرم| شخصی که نسبت به انجام حجّ کوتاهی کرده و از انجام آن محروم گردیده بود، از آن حضرت تقاضا کرد که او را به انجام عمل نیکی که جایگزین حجّ باشد راهنمایی نماید. حضرتش در پاسخ فرمودند: «اگر انبوهی از طلا به اندازه کوه ابو قبیس را هم در راه خدا انفاق کنی باز هم به ثواب و فضیلتی که حجّاج در راه خدا نائل گردیده‌اند، نائل نخواهی شد.»

در عظمت و فضیلت این فریضه الهی و این عبادت بزرگ اسلامی همین اندازه کافی است وسیله بار یافتن بندگان به پیشگاه با عظمت پروردگار جهان و نزول بر درِ خانه آن ذات ذوالجلال و مهمان او گردیدن است، پروردگار کریمی که مهمانان خود را گرامی می‌دارد و نظر لطف بر آنها می‌افکند.

حضرت صادق× فرمودند: «رهسپاران حجّ و عمره، باریابندگان به پیشگاه با عظمت خداوند می‌باشند، هر گاه سؤال کنند خداوند به آنها عطا می‌کند، دعا کنند خداوند اجابت می‌نماید، شفاعت نمایند خداوند شفاعت آنها را می‌پذیرد و اگر سکوت کنند و چیزی هم نگویند خداوند به آنها ثواب می‌دهد و بجای هر درهمی که در این راه خرج کرده‌اند هزار هزار درهم به آنها عنایت می‌کند».

حضرت رسول اکرم| فرمودند: «سه دسته به پیشگاه خداوند بار می‌یابند:

1. بجا آورندگان حجّ
2. کسانی که برای انجام عمره رهسپار مکّه می‌گردند.
3. جهادگرانی که به منظور انجام جهاد در راه خدا به حرکت در می‌آیند.

خداوند آنها را دعوت نموده و اجابت نموده‌اند اینها از خداوند مسألت کردند خداوند نیز آنچه را که اینها خواسته‌اند به اینها عنایت فرمود.»

از آنجا که این عمل به این درجه از اهمیّت است، خداوند عظیم در قرآن کریم با تعبیری که از جهاتی مشتمل بر تأکید است، فرمودند: «وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً (‌آیه 97 سوره آل عمران). یعنی: بر کسانی که استطاعت زیارت خانه خدا را دارند از جانب خداوند لازم گردیده است که به انجام این وظیفه قیام کنند؛ بعد ازآن فرمود:

وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ‌، کسانی که کفر ورزیده، از انجام این وظیفه مهمّ سرباز زنند، خداوند از جهانیان بی‌نیاز است.

حضرت صادق× در تفسیر آیه 72 از سوره اسراء «وَ مَنْ کَانَ فِی هٰذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِی الْآخِرَةِ أَعْمَى وَ أَضَلُّ سَبِیلاً» یعنی: کسی که در این دنیا نابینا است درآخرت نیز نابینا و گمراه‌ترین مردم خواهد بود، فرمودند: «منظور کسانی است که با داشتن قدرت و استطاعت ادای حجّ، آن را به تأخیر می‌اندازند تا مرگ آنها فرا می‌رسد».

و نیز حضرتش فرمود: «کسی که از دنیا می‌رود و حجّ خانه خدا را با داشتن استطاعت مالی با اینکه مانعی از قبیل کار بسیار ضروری و یا مرض شدید یا جلوگیری حکومت وقت … در میان نیست، بجا نیاورد در هنگام مرگ در زمره یهود یا نصارا از دنیا می‌رود».

در احادیث متعدّدی که از پیشوایان معصوم^ صادر گردیده است، آمده است که: «دین اسلام بر 5 پایه استوار شده است. نماز، زکات، حجّ، روزه و ولایت اهلبیت^ ».

همانطور که گروهی از احادیث،کسانی که با داشتن استطاعت وامکانات در انجام این فریضه الهی مسامحه می‌کنند را، مورد انتقاد قرار می‌دهد،گروه دیگری از آثار نیک و پاداشها و فضیلت‌های عمل به این وظیفه سخن می‌گویند. مفاد و مضمون آنها این است:

«افرادی که برای انجام حجّ رهسپار مکّه شده وتوفیق انجام آن را یافته‌اند به این چند فضیلت نائل می‌گردند:

1. گناهان آنها آمرزیده شده مانند روزی که از مادر متولد شده‌اند، پاکیزه می‌گردند.
2. بهشت بر آنها واجب می‌شود.
3. آنها چون گذشته‌های خود را اصلاح نموده‌اند، پس از بازگشت اعمال خود را از سر بگیرند.
4. خانواده و اموال آنها در کَنَفِ عنایت خداوند محفوظ است.

بسیار شایسته و مستحبّ است که مسلمانان مخصوصاً آشنایان، مسافر حجّ را با تکریم بدرقه کنند و در موقع مراجعت از حجّ نیز با توقیر و احترم آنان را مورد استقبال قرار دهند که حضرت باقر× فرمودند: «در توقیر و احترام کسانی که اعمال حجّ یا عمره را انجام داده‌اند، بکوشید.»

حضرت سجّاد× می‌فرمودند: «ای کسانی که به حجّ رهسپار نشده‌اید، به افرادی که به حجّ مشرف شده‌اند بشارت بدهید و با آنها مصافحه کنید و آنان را مورد تعظیم و تکریم قرار بدهید تا در اجر و ثواب با آنها شریک باشید.»

حضرت رسول اکرم| درباره کسانی که از مکّه بازگشته بودند با این عبارات دعا می‌کردند: «قَبِلَ اللهُ مِنْکَ وَ اَخْلَفَ عَلَیْکَ نَفَقَتَکَ وَ غَفَرَ ذَنْبَکَ» یعنی: خداوند اعمال تورا قبول بفرماید و عوض آنچه را که خرج کردی به تو عنایت کند و گناهانت را بیامرزد.