احکام حجّ

(مسأله 2032) حجّ؛ زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده‌اند و در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود:

اوّل: آنکه بالغ باشد.

دوّم: آنکه عاقل و آزاد باشد.

سوّم: به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیّتش در شرع از حجّ بیشتر است انجام دهد؛ یا عمل واجبی را که از حجّ مهم‌تر است ترک نماید.

چهارم: آنکه مستطیع باشد و مستطیع بودن چند چیز است:

اوّل: آنکه توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهای مفّصل گفته شده دارا باشد و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد.

دوّم: سلامت مزاج وتوانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود وحجّ را بجا آورد.

سوّم: در راه مانعی ا ز رفتن نباشد و اگر راه بسته باشند،یا انسان بترسد که در راه جان، یا عرض او از بین برود، یا مال او را ببرند؛ حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد درصورتی که مشقّت زیاد نداشته باشد و خیلی غیرمتعارف نباشد، باید از آن راه برود.

چهارم: بقدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد.

پنجم: مخارج کسانی را که خرجی آنان بر اوواجب است مثل زن وبچّه ومخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‌دانند داشته باشد.

ششم: بعد از برگشتن، کسب، یا زراعت، یا عایدی ملک، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.

(مساله 2033) کسی که بدون خانه ملکی رفع احتیاجش نمی‌شود، وقتی حجّ بر اوواجب است که پول خانه را هم داشته باشد.

(مساله 2034) زنی که می‌تواند مکّه برود، اگر بعد از برگشتن از خودش مالی نداشته باشد و شوهرش هم مثلاً فقیر باشد و خرجی او را ندهد، و ناچار شود که به سختی زندگی کند، حجّ بر او واجب نیست.

(مساله 2035) اگر کسی توشه راه و مَرکب سواری نداشته باشد ودیگری به او بگوید حجّ برو ومن خرج تو وعیالات تورا در موقعی که در سفر حجّ هستی می‌دهم در صورتی که اطمینان داشته باشد که خرج اورا می‌دهد واز طرفی تعطیل کردن شغل خود ومتوقف شدن کارش در مدّت رفتن به حجّ و برگشتن موجب به زحمت افتادن وبه هم خوردن وضع زندگی او نشود حجّ بر او واجب می‌شود.

(مساله 2036) اگر خرجی رفتن و برگشتن و خرجی عیالات کسی را در مدّتی که مکّه می‌رود و برمی‌گردد، به او ببخشند و با او شرط کنند که حجّ کند، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد باید قبول نماید و حجّ بر او واجب می‌شود.

(مساله 2037) اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عیالات کسی را در مدّتی که مکّه می‌رود و برمی‌گردد به او بدهند و بگویند حجّ برو ولی ملک او نکنند، در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمی‌گیرند، حجّ بر او واجب می‌شود.

(مساله 2038) اگر مقداری مال که برای حجّ کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمت کسی که مال را داده بنمایند، حجّ بر او واجب نمی‌شود.

(مساله 2039) اگر برای مقداری مال به کسی بدهند و حجّ بر او واجب شود، چنانچه حجّ نماید؛ هر چند بعداً مالی از خود پیدا کند، دیگر حجّ بر او واجب نیست.

(مساله 2040) اگر برای تجارت مثلاً تا جدّه برود و مالی به دست آورد که اگر بخواهد از آنجا به مکّه رود مستطیع باشد، باید حجّ کند و در صورتی که حجّ نماید، اگر چه بعداً مالی پیدا کند که بتواند از وطن خود به مکّه برود، دیگر حجّ بر او واجب نیست.

(مساله 2041) اگر انسان اجیر شود که از طرف کس دیگر حجّ کند چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خودش بفرستد، باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد.

(مساله 2042) اگر کسی مستطیع شود و مکّه نرود و فقیر شود، باید اگر چه به زحمت باشد بعداً حجّ کند واگر به هیچ قسم نتواند حجّ برود؛ چنانچه کسی او را برای حجّ اجیر کند، باید به مکّه رود و حجّ کسی را که برای او اجیر شده بجا آورد وتا سال بعد در مکّه بماند و برای خود حجّ نماید. ولی اگر ممکن باشد که اجیر شود و اجرت را نقد بگیرد وکسی که او را اجیر کرده راضی شود که حجّ اورا در سال بعد بجا آورد، باید سال اوّل برای خود و سال بعد برای کسی که اجیر شده حجّ نماید.

(مساله 2043) اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در وقت معیّنی که دستور داده‌اند به عرفات و مشعرالحرام نرسد، چنانچه در سالهای بعد مستطیع نباشد، حجّ بر او واجب نیست. ولی اگر از سالهای پیش مستطیع بوده و نرفته، اگرچه به زحمت باشد بایدحجّ کند.

(مساله 2044) اگر در سال اوّلی که مستطیع شده حج نکند و بعد به واسطه پیری یا مرض و ناتوانی نتواند حج نماید و ناامید باشد از اینکه بعداً خودش حج کند، باید دیگری را از طرف خود بفرستد، بلکه اگر در سال اوّلی که به قدر رفتن حج مال پیدا کرده، به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج کند، احتیاط مستحب آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حج نماید.

(مسأله 2045) کسی که از طرف دیگری برای حج اجیر شده، باید طواف نساء را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نیاورد، زن بر آن اجیر حرام می‌شود.

(مسأله 2046) اگر طواف نساء را در ست بجا نیاورد یا فراموش کند، چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد و بجا آورد صحیح است. و در صورت فراموشی چنانچه برگشتن برای او مشّقت و زحمت است می‌تواند نائب بگیرد و تا هنگامی که بوسیله خود یا نائب او طواف نساء انجام نشده است، زن بر او حرام است.