بسم‌الله الرحمن الرحیم
« یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ»
(سورة مائده، آیة 67)
فرا رسیدن یکهزار و چهارصدمین سال شهادت عمودالدین، سید الوصیین امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب علیه السلام فرصتی است برای بازگویی فضائل و مناقب آن حضرت گرچه شناخت کامل و جامع هیچگاه میسر نیست چنانکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: « یَا عَلِیُّ مَا عَرَفَ اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ غَیْرِی وَ غَیْرُكَ وَ مَا عَرَفَكَ حَقَّ مَعْرِفَتِكَ غَیْرُ اللَّهِ وَ غَیْرِی»
ای علی، کسی خدا را نشناخت به حقیقت معرفتش جز من و تو، و کسی تو را نشناخت آنگونه که حق معرفت توست جز خدا و من. (مناقب ابن شهرآشوب، ج3، ص 268)
و در فرازی دیگر فرموده است « یا علی لایعرف اللّه تعالی الّا انا و انت و لایعرفنی الّا اللّه و انت و لا یعرفک الّا اللّه و انا»
ای علی، کسی خدا را نشناخت جز من و تو و کسی مرا نشناخت جز خدا و تو و کسی تو را نشناخت جز خدا و من. (روضة المتقین، محمد تقی مجلسی، ج13، ص273)
حال گرچه شناخت واقعی آن حضرت ممکن نیست و در بیان نورانی پیامبر اکر (ص) هم آمده است: « إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى جَعَلَ لِأَخِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَضَائِلَ لَا یُحْصِی عَدَدَهَا غَیْرُهُ فَمَنْ ذَكَرَ فَضِیلَةً مِنْ فَضَائِلِهِ مُقِرّاً بِهَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ لَوْ وَافَى الْقِیَامَةَ بِذُنُوبِ الثَّقَلَیْنِ وَ مَنْ كَتَبَ فَضِیلَةً مِنْ فَضَائِلِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع لَمْ تَزَلِ الْمَلَائِكَةُ تَسْتَغْفِرُ لَهُ مَا بَقِیَ لِتِلْكَ الْكِتَابَةِ رَسْمٌ وَ مَنِ اسْتَمَعَ إِلَى فَضِیلَةٍ مِنْ فَضَائِلِهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ الذُّنُوبَ الَّتِی اكْتَسَبَهَا بِالاسْتِمَاعِ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَى كِتَابَةٍ فِی فَضَائِلِهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ الذُّنُوبَ الَّتِی اكْتَسَبَهَا بِالنَّظَ (الامالی شیخ صدق، ص 138)
رسول مکرم اسلام فرمودند: حقیقتاً خدای تبارک و تعالی برای برادرم علی ابن ابیطالب (ع) چنان فضیلت‌هایی قرارداده که شماره آنها را خود پروردگار می‌تواند احصا فرماید، پس هر کس یک فضیلت از این فضیلت‌ها را بر زبان جاری سازد، در حالی که در دل به آنها اقرار دارد، خدای متعال نیز جملگی گناهان گذشته و آیندة او را بیامرزد، هرچند در روز قیامت همة گناهان جن و انس در کارنامه‌اش ثبت باشد، و هرکس یک فضیلت از فضیلت‌های علی ابن ابیطالب (ع) را بنویسد، تا مادامی که از این نوشته اثری باقی باشد، فرشتگان برای او از درگاه الهی آمرزش می‌طلبند، و هر کس هنگام بیان فضیلتی از این فضیلت ها به آنها گوش سپارد، خدای متعال جملگی گناهانی را که از طریق شنیدن در کارنامه اعمالش ثبت شده، می‌آمرزد و هر کس به نوشته‌ای در باب فضیلت‌های علی (ع) نظر کند، خدای متعال جملگی گناهانی که از طریق دیدن در کارنامه اعمالش ثبت شده بیامرزد و ببخشاید.
آیات فراوانی توسط مفسرین بزرگ عامه و خاصه در شأن حضرت امام علی (ع) تفسیر شده است بطوری که بسیاری از علمای اهل سنت مانند ابن عساکر، ابن حجر، سیوطی، خطیب بغدادی، گنجی شافعی و دیگران از ابن عباس روایت کرده‌اند گفته است: « نزلت فی علی ثلاث مائه آیه » یعنی سیصد آیه از قرآن کریم در شأن حضرت امام علی (ع) نازل شده است و در جایی دیگر از ابن عباس از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که آن حضرت فرمودند: « ما انزل آیة فیها یا ایها الذین آمنوا و علی رأسها و امیرها» یعنی هر آیه‌ای که در آن «یا ایها الذین آمنو» آمده است، حضرت علی (ع) را در رأس آن و امیر آن قرار داده است.
امام صادق (ع) فرمودند: آنگاه که پیغمبر خدا (ص) در حجة الوداع به مکه رفته بودند در مسیر بازگشت جبرئیل بر آن حضرت نازل شده و خطاب به آن حضرت عرض می‌کند: خدای متعال می‌فرماید: «ای رسول ما، ابلاغ کن آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل گشته که اگر این کار را نکنی، رسالتت را به انجام نرسانده‌ای و خدا تو را از گزند مردم در امان نگه می‌دارد، پس چون حضرت این دستور پروردگار را شنید فرمان توقف داد و منبری از زین شتران فراهم ساختند و آن حضرت بر بالای منبر رفتند و علی ابن ابیطالب (ع) را نیز همراه خود بالای منبر بردند و خطبه‌ای بلیغ و مفصل در بیان فضائل و مناقب امیرالمؤمنین (ع) ایراد فرمودند که به خطبه غدیر مشهور است و حدیث غدیر در منابع اهل سنت مکرر آمده است و حدیث متواتر محسوب می‌شود.
آری نبی مکرم اسلام (ص) در روز غدیر با صدای رسا امیرالمؤمنین علی (ع) را به جانشینی خود منصوب فرمودند: «الا من كنت مولاه فهذا علی مولاه ، اللهم وال من والاه ، وعاد من عاداه ، وانصر من نصره ، واخذل من خذله» یعنی بهوش باشید هرکس را که من مولای او هستم پس این علی هم مولای اوست، خدایا دوست بدار هرآنکس که او را دوست دارد و دشمن بدار هر آنکس که او را دشمن می دارد، و یاری کن هرکس که او را یاری کند و خوار و ذلیل کن هرکس که او را خوار و ذلیل می‌شمرد (بحار الانوار مجلسی، ج37، ص 165)
جابر ابن عبدالله انصاری از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که آن حضرت فرمودند: جایگاه علی (ع) نسبت به من مانند جایگاه هارون نسبت به موسی (ع) است، و فرمودند: علی (ع) از من است و من از او هستم و علی نسبت به من مانند جان من است، اطاعت کردن از او مانند اطاعت کردن از من و نافرمانی از او مانند نافرمانی از من است، و باز فرمودند: پیکار با علی (ع) مانند پیکار با خداست و صلح و آشتی با علی (ع) مانند صلح و آتشی با خداست، دوست علی دوست خداست و دشمن علی دشمن خداست، علی (ع) حجت الهی و جانشین پروردگار در میان بندگانش است، دوستی ورزیدن با علی (ع) نشانه ایمان و کینه ورزی با علی (ع) نشانه کفر است، آنانکه در حزب و گروه علی (ع) هستند، قطعاً در گروه و حزب خدا قرار دارند و آنانکه در حزب و دسته دشمنان علی (ع) هستند، حقیقتاً در حزب و گروه شیطان قرار دارند، علی (ع) همواره با حق است و حق نیز همواره همراه علی (ع) است و آنها هرگز از هم جدایی نمی‌پذیرند تا در حوض کوثر بر من درآیند.
همچنین فرمودند: «علی (ع) تقسیم کننده بهشت ودوزخ است و هرکس از علی خود را جدا کند در واقع خود را از من جدا کرده و که خود را از من جدا کند، در واقع از خدای عزوجلّ جدا کرده است و تأکید فرمودند: شیعیان علی (ع) همان رستگاران روز قیامت هستند (خصال شیخ صدوق، ج2، ص496)
انس بن مالک از رسول خدا نقل کرده که آن حضرت فرمودند: اگر جملگی مردم بر پذیرش محبت علی ابن ابیطالب یکدل و یک رأی می‌گردیدند، خدای عزوجل هرگز آتش دوزخ را نمی‌آفرید و نیز فرمودند: خدای متعال از روشنایی رخسار علی (ع) هفتاد هزار فرشته آفریده است که برای او و دوستدارانش تا روز قیامت از درگاه الهی آمرزش می‌طلبند. (بحار الانوار ج 39، ص 248، و ج23، ص320)
رسول خدا فرمودند خدای متعال می‌فرماید: ولایت علی (ع) دژ و پناهگاه استوار من است و هرکس به این دژ و پناهگاه استوار من درآید، از عذاب من ایمن خواهد بود. (جواهر السنیة شیخ حر عاملی، ص 267)
همچنین فرمودند: « من زار علیاً بعد وفاته فله الجنة» هر کس پس از دنیا رفتن علی (ع) به زیارت او (مرقد مطهرش) برود پاداشش بهشت خواهد بود. (جامع الاخبار، ص22)
همچنین آن حضرت فرمودند: « من مانند خورشید هستم و علی (ع) به سان ماه و اهل بیتم مانند ستارگان درخشان، به هر یک از ایشان که اقتدا کنید، رهنمون خواهید شد. (عوالی اللئالی، ج4، ص8)
فرمایشات امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه باید همواره مورد توجه ما باشد آن حضرت در پنج سالی که در مصدر حکومت بودند، نمونة واضح و کاملی را از حکومت اسلامی عرضه کردند و نامه‌ها و خطبه‌های ایشان که توسط عالم بزرگوار مرحوم سید رضی در سال 400 هجری قمری یعنی حدود هزار و چهل سال پیش در قالب کتاب نهج البلاغه گردآوری شده است، راهنمای بسیار ارزشمند و گهرباری برای همة رهپویان طریق حق و حقیقت و عدالت گستران جامعه است.
نامه امیرالمومنین به مالک اشتر و یا نامه‌هایی که به دیگر کارگزاران حکومت اسلامی صادر فرمودند در نکوهش از سوء استفاده از بیت المال و یا لزوم برخورد قاطع با خیانتکاران و نکوهش کارگزاران خیانتکار و یا ضرورت ساده زیستی کارگزاران در نظام اسلامی و یا مسئولیت فرمانداران در بسط اخلاق و عدالت اجتماعی همگی موضوعاتی هستند که نیاز مبرم امروز جوامع اسلامی است و امیدواریم تا مناسبت یکهزار و چهارصدمین سال شهادت آن امام المتقین و یعسوب الدین والایمان و حجة الله البالغه انگیزه‌ای شود تا به مطالعه و درک هر چه بیشتر فرمایشات آن حضرت و ائمة هدی علیهم‌السلام بپردازیم و عملاً دستورات آنها ار در زندگی خود و اجتماع پیاده کنیم.
السَّلامُ عَلَیْكَ یَا أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ، وَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ، السَّلامُ عَلَیْكَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
حسین نوری همدانی
1398/03/03