پیام مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی دامت برکاته به ششمین کنگره کانون تربیت اسلامی
(معلم، محور تمدن نوین اسلامی)
متن پیام معظم له به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
(معلم، محور تمدن نوین اسلامی)
متن پیام معظم له به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله ربّ العالمین و الصلاة و السلام علی اشرف االنبیاء و المرسلین محمد صلی الله علیه وآله الطاهرین قال الله الحکیم فی کتابه الکریم: « هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَكِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ » (سوره جمعه، ۲)
او آن خدایی است که در میان مردمِ درس ناخوانده پیامبری از خود آنان برانگیخت تا آیات او را بر آنان فروخواند و ایشان را تزکیه و پاکیزگی بخشد و کتاب و حکمت را به ایشان بیاموزد و حال آنکه پیش از آن در گمراهی و ضلالت آشکار بودند.
تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت دو رسالت اصلی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ذکر شده است که البته این مهم با تلاوت و تمسک به آیات الهی قرآن کریم محقق خواهد شد و تبیین آیات و محتوای قرآن را هم بر عهده »راسخون فی العلم« یعنی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام گذاشته است که فرمود: « وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ»(آل عمران، ۷ )
اسلام دینی است که از همان ابتدا دعوت به خواندن کرد و به قلم سوگند می خورد و تعلیم و تعلم را وظیفه ای عمومی می داند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اهمیت علم و دانش و علماء می فرمایند: « العلِمُ وَدیعَةُ اللّه ِ فی أرضِهِ ، و العُلَماءُ اُمَناؤهُ عَلَیهِ ، فَمَن عَمِلَ بِعِلمِهِ أدّى أمانَتَهُ ، و مَن لَم یَعمَلْ كُتِبَ فی دیوانِ اللّه ِ تَعالى أنَّهُ مِنَ الخائنینَ»(بحارالانوار، ج۲ ،ص۳۶ )
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: علم و دانش، امانتی الهی در زمین است و علماء و دانشوران امانتداران پروردگار برآن هستند، پس هر کس به علم و دانش خویش عمل کند ادای امانت کرده است و هر کس هم که به علم و دانشی که فرا گرفته عمل نکند، نام او در زمره خائنین و خیانتکاران ثبت و ضبط خواهد شد.
حضرت امام علی علیه السلام نیز در اهمیت فراگیری علم و دانش فرمودند: « جُلُوسُ سَاعَةٍ عِنْدَ اَلْعُلَمَاءِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ لاَ یُعْصَى اَللَّهُ فِیهَا طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْعَالِمِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنِ اِعْتِكَافِ سَنَةٍ فِی اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ وَ زِیَارَةُ اَلْعُلَمَاءِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنْ سَبْعِینَ حَجَّةً وَ عُمْرَةً »(ارشادالقلوب دیلمی، ج1 ،ص1۶۶ )
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ساعتی زانوی تعلیم زدن و نشستن در محضر علماء و دانشمندان، نزد خدای متعال محبوبتر و دوست داشتنی تر است از یک سال عبادتی که در آن حتی به اندازه چشم برهم زدنی نافرمانی پروردگار نگردد و نگاه کردن به عالم در نزد خدا دوست داشتنی تر است از یکسال اعتکاف در بیت الله الحرام و زیارت و مالقات علماء نزد خدای متعال از هفتاد حج و عمره دوست داشتنی تر و محبوبتر است!
این احادیث نمونه هایی از اهمیت علم و عالم و تعلیم و تعلّم در معارف اسلامی است و اهمیت جایگاه معلم در آموزه های دینی ما طوری است که به تعبیر حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه معلمی را شغل انبیاء می داند و چون رسالت پیامبران، تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت و یا تربیت و تعلیم و یا پرورش و آموزش بوده است، بنابراین معلمین عزیز و گرانقدر نیز باید جایگاه خود را اینگونه بدانند که سرنوشت نفوس مستعدهای را در اختیار آنان گذارده اند و اگر معلمی تلاش کند می تواند این نفوس را احیاء کند و با تحویل دانش آموزان مهذّب و دانشمند به جامعه موجبات سعادت و پیشرفت جامعه را فراهم نمایند.
قال علیٌ علیه السلام: «الناسُ ثلاثةٌ: فعالِمٌ ربَّانیٌّ، ومتعلِّمٌ على سبیل نجاةٍ، وهمَجٌ رعاعٌ أتباعُ كلِّ ناعقٍ، یمیلون مع كلِّ ریحٍ، لم یستضیئوا بنور العلم، ولم یلجئوا إلى ركنٍ وثیقٍ» حضرت امام علی علیه السلام فرمودند: مردم سه دسته اند، اول عالمان ربانی و خداشناس هستند و دوم دانش آموزان، دانشجویان و طلابی که برای نجات و رهایی خود، بدنبال علم آموزی هستند و سوم نادان هایی که از علم و دانش بی بهره اند و به دنبال هر صدایی راه می افتند و یا با هر بادی حرکت می کنند، اینان از نور علم و دانش بهرهای نبرده اند و تکیه گاه محکمی هم ندارند. (نهج البلاغه، حدیث 1۳۹)
او آن خدایی است که در میان مردمِ درس ناخوانده پیامبری از خود آنان برانگیخت تا آیات او را بر آنان فروخواند و ایشان را تزکیه و پاکیزگی بخشد و کتاب و حکمت را به ایشان بیاموزد و حال آنکه پیش از آن در گمراهی و ضلالت آشکار بودند.
تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت دو رسالت اصلی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ذکر شده است که البته این مهم با تلاوت و تمسک به آیات الهی قرآن کریم محقق خواهد شد و تبیین آیات و محتوای قرآن را هم بر عهده »راسخون فی العلم« یعنی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام گذاشته است که فرمود: « وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ»(آل عمران، ۷ )
اسلام دینی است که از همان ابتدا دعوت به خواندن کرد و به قلم سوگند می خورد و تعلیم و تعلم را وظیفه ای عمومی می داند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اهمیت علم و دانش و علماء می فرمایند: « العلِمُ وَدیعَةُ اللّه ِ فی أرضِهِ ، و العُلَماءُ اُمَناؤهُ عَلَیهِ ، فَمَن عَمِلَ بِعِلمِهِ أدّى أمانَتَهُ ، و مَن لَم یَعمَلْ كُتِبَ فی دیوانِ اللّه ِ تَعالى أنَّهُ مِنَ الخائنینَ»(بحارالانوار، ج۲ ،ص۳۶ )
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: علم و دانش، امانتی الهی در زمین است و علماء و دانشوران امانتداران پروردگار برآن هستند، پس هر کس به علم و دانش خویش عمل کند ادای امانت کرده است و هر کس هم که به علم و دانشی که فرا گرفته عمل نکند، نام او در زمره خائنین و خیانتکاران ثبت و ضبط خواهد شد.
حضرت امام علی علیه السلام نیز در اهمیت فراگیری علم و دانش فرمودند: « جُلُوسُ سَاعَةٍ عِنْدَ اَلْعُلَمَاءِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ لاَ یُعْصَى اَللَّهُ فِیهَا طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْعَالِمِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنِ اِعْتِكَافِ سَنَةٍ فِی اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ وَ زِیَارَةُ اَلْعُلَمَاءِ أَحَبُّ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى مِنْ سَبْعِینَ حَجَّةً وَ عُمْرَةً »(ارشادالقلوب دیلمی، ج1 ،ص1۶۶ )
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ساعتی زانوی تعلیم زدن و نشستن در محضر علماء و دانشمندان، نزد خدای متعال محبوبتر و دوست داشتنی تر است از یک سال عبادتی که در آن حتی به اندازه چشم برهم زدنی نافرمانی پروردگار نگردد و نگاه کردن به عالم در نزد خدا دوست داشتنی تر است از یکسال اعتکاف در بیت الله الحرام و زیارت و مالقات علماء نزد خدای متعال از هفتاد حج و عمره دوست داشتنی تر و محبوبتر است!
این احادیث نمونه هایی از اهمیت علم و عالم و تعلیم و تعلّم در معارف اسلامی است و اهمیت جایگاه معلم در آموزه های دینی ما طوری است که به تعبیر حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه معلمی را شغل انبیاء می داند و چون رسالت پیامبران، تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت و یا تربیت و تعلیم و یا پرورش و آموزش بوده است، بنابراین معلمین عزیز و گرانقدر نیز باید جایگاه خود را اینگونه بدانند که سرنوشت نفوس مستعدهای را در اختیار آنان گذارده اند و اگر معلمی تلاش کند می تواند این نفوس را احیاء کند و با تحویل دانش آموزان مهذّب و دانشمند به جامعه موجبات سعادت و پیشرفت جامعه را فراهم نمایند.
قال علیٌ علیه السلام: «الناسُ ثلاثةٌ: فعالِمٌ ربَّانیٌّ، ومتعلِّمٌ على سبیل نجاةٍ، وهمَجٌ رعاعٌ أتباعُ كلِّ ناعقٍ، یمیلون مع كلِّ ریحٍ، لم یستضیئوا بنور العلم، ولم یلجئوا إلى ركنٍ وثیقٍ» حضرت امام علی علیه السلام فرمودند: مردم سه دسته اند، اول عالمان ربانی و خداشناس هستند و دوم دانش آموزان، دانشجویان و طلابی که برای نجات و رهایی خود، بدنبال علم آموزی هستند و سوم نادان هایی که از علم و دانش بی بهره اند و به دنبال هر صدایی راه می افتند و یا با هر بادی حرکت می کنند، اینان از نور علم و دانش بهرهای نبرده اند و تکیه گاه محکمی هم ندارند. (نهج البلاغه، حدیث 1۳۹)
یکی از نکاتی که باید در آموزش و پرورش مورد توجه باشد همین تبیین و اهمیت جایگاه علم و عالم و معلم در اسلام است و تا وقتی معارف اهل بیت علیهم السلام در این رابطه مورد توجه قرار نگیرد، حرمت و جایگاه معلم روشن نخواهد شد. قطعاً پیشرفت آموزش و پرورش، ارتباط مستقیمی با ارتقاء جایگاه معلم در جامعه دارد و اگر خواهان رشد و سعادت فرزندانمان در آموزش و پرورش هستیم باید برای معلم حریمی قائل شویم و معلم هم بداند که کار او هم بُعد تربیتی دارد و هم بُعد علمی را داراست و تعلیم و تربیت باید با هم باشد،همانطور که پیامبران نیز تزکیه و خودسازی و تعلیم کتاب و حکمت را با هم پیش می بردند.
البته رسیدگی به امور معیشتی آموزگاران و کادر آموزش و پرورش هم بسیار مهم است و متولیان امور از مجلس و دولت باید نسبت به احقاق حقوق معلمان و جایگاه والای آنان تلاش مضاعف داشته باشند.
از جمله معلمان نمونه و بزرگواری که در قبل و بعد از انقلاب اثرگذار بوده و نفوس بسیاری را پرورش دادند و تالش آنان در آموزش و پرورش به عنوان الگو همیشه میتواند مطرح باشد، معلم مهذب و دانشمند جناب آقای سید علی اکبر پرورش (ره) بودند که الحق و الانصاف در امر تعلیم و تربیت و خدمتگزاری در آموزش و پرورش کم نظیر بوده و شایسته است یاد و نام آنان همیشه زنده بماند.
از اهتمام جناب آقای مهندس محمود فرشیدی و همکارانشان در کانون تربیت اسلامی که جمعی متشکل از معلمان متعهد و دلسوز در سطح کشور هستند برای برگزاری کنگرهای در پاسداشت «معلم، محور تمدن نوین اسلامی» صمیمانه سپاسگزارم و سعادت و سلامت همگان را از درگاه الهی مسئلت می نمایم.
حسین نوری همدانی
البته رسیدگی به امور معیشتی آموزگاران و کادر آموزش و پرورش هم بسیار مهم است و متولیان امور از مجلس و دولت باید نسبت به احقاق حقوق معلمان و جایگاه والای آنان تلاش مضاعف داشته باشند.
از جمله معلمان نمونه و بزرگواری که در قبل و بعد از انقلاب اثرگذار بوده و نفوس بسیاری را پرورش دادند و تالش آنان در آموزش و پرورش به عنوان الگو همیشه میتواند مطرح باشد، معلم مهذب و دانشمند جناب آقای سید علی اکبر پرورش (ره) بودند که الحق و الانصاف در امر تعلیم و تربیت و خدمتگزاری در آموزش و پرورش کم نظیر بوده و شایسته است یاد و نام آنان همیشه زنده بماند.
از اهتمام جناب آقای مهندس محمود فرشیدی و همکارانشان در کانون تربیت اسلامی که جمعی متشکل از معلمان متعهد و دلسوز در سطح کشور هستند برای برگزاری کنگرهای در پاسداشت «معلم، محور تمدن نوین اسلامی» صمیمانه سپاسگزارم و سعادت و سلامت همگان را از درگاه الهی مسئلت می نمایم.
حسین نوری همدانی