تشریح و پیوند

از آنجا که مسلمان چه زنده و چه مرده دارای احترام بسیاری است، تشریح جسد مسلمان (پاره پاره کردن) برای یاد گرفتن مطالب تشریحی و طبّی جائز نیست ولی اگر حفظ جان مسلمانی یا جمعی از مسلمانان توقف بر تشریح و پاره کردن بدن انسان داشته باشد لازم است این کار در صورت امکان روی بدن غیرمسلمان انجام بگیرد و در صورتی که تشریح بدن غیرمسلمان ممکن نباشد تشریح بدن مسلمان جائز است.

و چون انجام اینگونه اعمال باید با نظر فقیه و با برنامه صورت بگیرد لازم است دیۀ بدن آن میّت از بیت‌المال پرداخته شود.

در تشریح جسد مسلمان در صورتی که ذکر گردید لازم است از بی‌احترامی به بدن مسلمان ـ مثل اینکه بعضی از قسمتهای بدن را زیر دست و پا بریزند یا اینکه جسد میت مسلمان را مورد استخفاف قرار بدهند ـ خودداری کنند و بعد از انجام تشریح لازم در خاکسپاری آن جسد براساس موازین اسلامی کوتاهی نکنند.

و اگر حفظ جان مسلمانی بر پیوند عضوی از اعضای میت مسلمانی موقوف باشد قطع آن عضو و پیوند آن جائز است و دیۀ آن هر چند بر طبیب که آن عضو را قطع کرده است تعلّق می‌گیرد ولی می‌تواند با مریض قرار بگذارد که آن را از مریض گرفته به ورثۀ میّت بدهد.

و اگر حفظ و یا سلامت عضوی از اعضای مسلمان موقوف بر قطع عضو میّت باشد در این صورت اگر آن میت در حال حیات خود این اجازه را داده که پس از مرگ آن عضو را از بدن او قطع کرده به آن مریض پیوند بزنند بعید نیست که دیه نداشته باشد و برای او هم در حال حیات دادن چنین اجازه‌ای جائز باشد.

ولی اگر در حال حیات چنین اجازه‌ای نداده است اولیای او نمی‌توانند بعد از مرگش اجازه بدهند اما بعید نیست که فقیه بحکم ولایتی که دارد بتواند این اجازه را بدهد البته باید انجام این قبیل کارها ـ چنانکه گفته شد ـ با نظر فقیه و با ضوابطی که از طرف او تنظیم می‌شود صورت بگیرد و دیه هم باید از مریض گرفته شده به ورثه داده شود.

و اگر عضو بدن میّت غیرمسلمان به بدن مسلمان پیوند زده شد و جزء بدن مسلمان گردید بطوریکه حیات پیدا کرد، در این صورت دیگر نه تنها نجس و میته نیست بلکه پاک است و نماز خواندن با آن هم اشکال ندارد و همچنین اگر عضو حیوان نجس العین (مانند سگ و خوک) نیز پیوند شود از عضویّت حیوان خارج می‌شود و به عضویّت بدن انسان درمی‌آید.

در مواردی که قطع عضو به منظور پیوند زدن جائز است، فروش آن عضو نیز حائز است و ظاهر این است که شخص می‌تواند در حال حیات عضو بدن خود را بفروشد که پس از مرگ او از آن برای پیوند زدن استفاده کنند بلکه جواز فروش تمام جسم برای تشریح ـ در موردی که تشریح جائز است ـ بعید نیست چنانکه گرفتن مبلغی برای دادن اجازۀ این موضوع نیز مانعی ندارد.